Σύνθεση λέξεων

Το νόημα στο τέλος

Στην Εσπεράντο, η σύνθεση λέξεων είναι εύκολη, λογική και παραγωγική. Οι νέες λέξεις σχηματίζονται με ένωση δύο ή περισσότερων ριζών. Το βασικό νόημα της λέξης βρίσκεται πάντα στην τελευταία ρίζα, ενώ οι προηγούμενες λειτουργούν ως προσδιορισμοί.

Οι ρίζες ενώνονται συνήθως χωρίς τροποποίηση. Εάν χρειαστεί για λόγους ευφωνίας, προστίθεται ανάμεσά τους το συνδετικό φωνήεν -o-.

Η τελική λέξη παίρνει φυσικά και την ανάλογη γραμματική κατάληξη: -o για ουσιαστικό, -a για επίθετο κ.λπ.

Παραδείγματα συνθέσεων:

• vaporŝipo = ŝipo (πλοίο) + vapor- (ατμός) → πλοίο ατμού, ατμόπλοιο

• sunbrilo = brilo (λάμψη) + sun- (ήλιος) → ηλιοφάνεια

• samideano = ano (μέλος) + ide- (ιδέα) + sam- (κοινή) → συναγωνιστής, ομοϊδεάτης

• libroŝranko = ŝranko (ντουλάπι) + libro (βιβλίο) → βιβλιοθήκη (ως έπιπλο)

• leterpapero = papero (χαρτί) + leter- (επιστολή) → επιστολικό χαρτί

• paperletero = letero (επιστολή) + paper- (χαρτί) → χάρτινη επιστολή

Όπως είναι φυσικό, το είδος της λέξης που δημιουργείται από τη σύνθεση (ουσιαστικό, επίθετο κ.λπ.) καθορίζεται από το τελικό μέρος.

Μια άλλη σημαντική παρατήρηση είναι ότι οι σύνθετες λέξεις δεν έχουν εσωτερικές τονιστικές αλλαγές — η προφορά και η γραφή παραμένουν απλές και κανονικές.

Το σύστημα σύνθεσης της Εσπεράντο δίνει τεράστια εκφραστική δυνατότητα στους ομιλητές, χωρίς να απαιτείται η εκμάθηση ξεχωριστών λέξεων για κάθε νέο συνδυασμό εννοιών.

Δες και εδώ:

Η Γραμματική της Εσπεράντο.

Πίνακας Περιεχομένων Γραμματικής

Τι είναι η Εσπεράντο;

Γιατί να μάθει κανείς Εσπεράντο;